-Татах буюу нэрлэж хэрэглэхэд зориулсан, никотин агуулсан сэтгэц идэвхит бодис юм.
Нгтэйгр:
-Сэтгэцэд сэргээж, мансууруулах нл злэн улмаар донтуулах чадвар бхий никотин хэмээх бодис агуулсан ургамлын гаралтай хэрэглээний бтээгдэхнийг хэлнэ.
Тамхинд 4000 гаруй трлийн химийн нэгдэл байдгийн дотор хнийг маш хчтэй донтуулдаг никотин болон хорт хавдар сгэдэг 43 трлийн хорт бодис агуулагддаг байна. Эрдэмтэд бр 1920-иод оноос тамхи таталт хорт хавдартай холбоотой байна гэдгийг олж тогтоосон. Тамхины гол найрлага нь “tobacco” хэмээх бодис байдаг бгд нийг р олон трлийн бодистой нийллэн нэр оруулан янжуур йлдвэрлэдэг. Асаасан /шатаасан/ янжуурын утаа уушгинд сорогдсоны дараа мэдрэлийн эсээр дамжин тархинд “dopamine”, “endorphine” хэмээх бодисууд ялгарч хний биед тайвшруулах нл злдэг. Хар тамхи хэрэглэх ед мн эдгээр бодисууд бр их хэмжээгээр ялгардаг байна.
Тамхинд донтох нь ОУ-ын 10-р ангилалд багтсан биеэ даасан вчин тдийгй, энэ вчин нь бусад олон вчнийг сгэх эрсдэлт хчин зйл болдог байна.
Тоо баримтаас:
Ойролцоогоор дэлхийн насанд хрсэн хн амын 1/3 буюу 1.1 миллиард хн тамхи татдаг. Хгжиж буй орнуудын эр-48%, эм-7%, хгжингй орнуудын эр-42%, эм-24% нь тамхи татдаг байна.
-Тамхинаас дэлтэй вчнр жил бр 5,4 сая хн нас барж байна.
-2030 он гэхэд энэ тоо 10 сая хрэх тлвтэй байна.
-нгрсн зуунд 100 сая хн тамхины хор хнлс болж нас барсан бол энэ зуунд 1 тэрбум хрнэ гэж тооцоолж байна.
-Эдгээр нас баралтын 3/4 нь бага болон дунд орлоготой орнуудад тохиолдох магадлалтай.
-Энэ нь срьеэ, ДОХ-оор нас барж буй хмсийн тооноос хэд дахин давсан. Ийм трлийн вчллийн дийлэнхийг уушигны хавдар, зрх судас, амьсгалын замын вчллд эзэлж байна.
-Тамхины йлдвэрлэлийн жилийн ашиг нь тамхины хяналтанд зарцуулж байгаа санхжилттэй харьцуулахад 500 дахин их байна.
-Хгжиж буй орнуудад тамхины йлдвэрлэлээс улсад тлж байгаа жилийн татварын хэмжээ 66,5 сая тэрбум ам.долларт хрч байна.
-Гэтэл, хгжиж буй орнуудад тамхины хяналтын йл ажиллагаанд жилд звхн 14 сая ам.доллар зарцуулагдаж байгаа буюу ашгийн 5000 ам.доллар тутамд 1 ам.доллар л тамхины хяналтанд зарцуулагдаж байна.
-Тамхины зар сурталчилгаанд хориг тавьсаны 10 жилийн дараагийн байдлыг авч звэл дэлхийн хэмжээнд зар сурталчилгаанд брэн хориг тавьсан 14 орон, хориг тавиагй 78 орон байна.
Тамхины татварын хэмжээ:
-Буурай хгжилтэй орнуудад – 7%
-Хгжиж буй орнуудад – 28%
-ндр хгжилтэй орнуудад – 205% байдаг ба харин тамхины хяналтанд зарцуулж байгаа хувь нь буурай хгжилтэй оронд 0,001%, хгжиж буй оронд 0,005%, ндр хгжилтэй орнуудад 1% байдаг байна.
Монгол улс дахь тамхины хэрэглээ:
-2003 оны байдлаар УБ хотын насанд хрсэн хн амын 47% (эр-65%, эм-21%) нь тамхи татаж байгаа нь дэлхийд тамхины хэрэглээгээр тэрглэх 10 орны нэг болж байна. Тогтмол тамхи татдаг эрэгтэйчд (43.1%) эмэгтэйчдээс (4.1%) 10 дахин их байна. Судалгаанд хамрагдсан свр еийнхний 15.2% нь тамхи татдаг бгд тэдний ихэнх нь 13-15 насандаа тамхи татаж эхэлсэн байна. Судалгаанд хамрагдсан ххддийн 64% нь тамхитай орчинд амьдардаг гэжээ. Хэрэв гэр блд: 1 хн тамхи татдаг бол ххэд 68,3%, 2 хн тамхи татдаг бол ххэд 98,6% амьсгалын замын вчллд ртх эрсдэлтэй байдаг байна.
-Харин 2009 оны “Халдварт бус вчин, осол гэмтлийн шалтгаан, эрсдэлт хчин зйлсийн тархалтын твшин тогтоох судалгаа”-д хамрагдсан Монголын нийт хн амын 27,7%, нээс эрэгтэйчдийн 48%, эмэгтэйчдийн 6,9% нь тамхи татдаг болохыг тогтоосон байна.
Манай улсад Тамхины хяналтын чиглэлээр, хн амын эрл мэндийг тамхины хор хнлс хамгаалах, дам тамхидалтаас сэргийлэх талаар мрдгдж байгаа хууль эрх зйн баримтуудаас……
-ДЭМБ-ын Тамхины хяналтын суурь конвенц 2003 онд батлагдсан./Энэх конвенцид 168 улс, орон гарын сэг зурж, 150 гаруй улс, орон оролцогч талууд болоод байна./
-Монгол улс Тамхины хяналтын суурь конвенцид 2003 оны 10-р сарын 24-нд гарын сэг зурсан байна.
-Тамхины хяналтын тухай МУ-ын хууль
-Тамхины хяналтын тухай МУ-ын хуулинд 2005 оны 7 сарын 1-нд ТХСК-ын зарчмыг ндэслэн нэмэлт, рчллт оруулсан.
ДЭМБ-ын Тамхины хэрэглээг бууруулах, тамхины хор хнлийг багасгах 6 стратеги буюу MPOWER-ыг 2008 онд баталсан байна.
-Нийгмийн эрл мэндийн талаар трс баримтлах бодлого /УИХ-ын 2001 оны 81-р тогтоол/
-“Халдварт бус вчнс сэргийлэх, хянах” ндэсний хтлбр /МУЗГ-ын 2005 оны 246-р тогтоол/
“Халдварт бус вчнс сэргийлэх, хянах” Нийслэлийн дэд хтлбр /НИТХТ-ийн 2006 оны 265-р тогтоол/
-“Эрл мэндийг дэмжих сан” /ЗГ-ын 2007 оны 92-р тогтоол/
-НИТХТ-ийн “Тамхигй орчин брдлсэн ресторан” шалгаруулах тухай 2008 оны 102-р тогтоол
-НЗД-ын “Тамхигй орчин брдлсэн ажлын байр хдлгн рнлэх тухай” 2010 оны 362-р захирамж
-НЭМГ-ын даргын “Тамхигй ажлын байр бий болгох” 2011 оны 1а/31-р тушаалууд зэргийг баримтлан ажиллаж байна.
Дам (идэвхигй) тамхидалт:
Тамхи татдаггй хн тамхичин хний татсан тамхины утаагаар амьсгалахыг дам /идэвхигй/ тамхидалт гэнэ.
-Татаж буй тамхины утааны 20 хувь нь эзнийхээ уушгинд лдэж, лдсэн 80 хувь нь орчны агаарт дэгдэн рийг болон эргэн тойрны хнийг хордуулдаг.
-Тамхичинтай хамт амьдарч байгаа болон хамт ажиллаж байгаа хмс тдийгй ресторан, баар, звэр йлчилгээний газар, нийтийн тээврийн хэрэгсэл зэрэг олон нийтэд йлчилдэг газруудад хмс дам тамхидалданд ил их ртдг.
-Манай улсад 1998 онд хийсэн судалгаагаар нийт гэр блийн 60%-д дор хаяж нэг тамхи татдаг хн байгаа нь тэдгээр гэр блийн бусад гишд дам тамхидалтад ртж байгааг харуулж байна.
-Дам тамхидалтыг тооцоолох нь маш хндрэлтэй.
-Нэг ширхэг янжуур хний насыг дунджаар 5,5 минутаар богиносгодог байна.
-др болгон 1 хайрцаг тамхи татдаг хний уушгинд нэг жилийн хугацаанд 1 л бохь хуримтлагддаг.
-Тамхины утаатай рнд 1 цагийн турш байгаа хн 15 ширхэг тамхи татсантай тэнцэхйц хэмжээний хавдар сгэгч бодисуудаар амьсгалдаг.
-рр хэлбэл манай гаригийн хаа нэгтээ 10 секунд тутамд хэн нэгнийг маань тамхи гээч хар хэл авч одож байна.
-Жилд ойролцоогоор 130 сая ххэд трж байгаагийн 50 сая нь идэвхигй тамхичид болж байна.
Идэвхигй тамхидалтанд ртснр:
-Нярай ххдийн гэнэтийн нас баралт тамхичин эхээс трсн ххдэд 5 дахин ил тохиолддог бгд хорт хавдраар вчлх нхцлийг бий болгодог.
-Жирэмсэн ед ургийн слт зогсох, жин багатай, амьдрах чадвар муутай, эрхтэн системийн согогтой ххэд трх, дутуу эсвэл амьгй ххэд трх, ураг эндэхэд хргэдэг байна.
Эцэг, эхийн тамхины утаанд ртсн ххддийн 50-100% нь дунд чихний рэвсэл, гуурсан хоолойн рэвсэл, багтраа, уушгины рэвсэл, хатгаа вчинд ил ртх, тархины цусан хангамжийн дутагдал, хчилтргчийн дутагдалд орох, ххдийн сурлага хмжилд муугаар нллдг байна.
-Охид, эмэгтэйчдийн сарын тэмдэг вдлттэй ирэх, мчлг нь алдагдах буюу бр хаагдах
-Эрэгтэйчдэд тр булчирхайн рэвсэл, бэлгийн сулрал, ргйдэл сгэнэ.
-Гэр ахуйн аймшигт гал тймэр гарахын шалтгаан болдог.
-Нд хорсох, нулимс гоожих,
-Уушгины багтраа, архаг бронхит, ханиад зэрэг амьсгалын замын вчнд болон янз брийн харшил сэхэд нллдг.
Идэвхигй тамхидалтаас яаж сэргийлэх вэ?
- рнд тамхи татуулахгй байх
- Ариун цэврийн рнд тамхи татуулахгй байх
- Ххдийн дэргэд тамхи татуулахгй байх
- Гэртээ тамхи татуулахгй байх
- Зоогийн газар, бааранд тамхи татдаггй хэсэг байгаа эсэхийг лавлаж, тамхигй суудалд суух
- Дэргэдээ тамхи татуулахгй байх шаардлагыг эелдгээр хэлж сурах
- Тамхи татаж буй хний дэргэд очихгй байх
Тамхи бидний эрл мэндэд хэр хортой вэ?
-Тв мэдрэлийн системд хчтэй нллдг. (тамхины утааг сороход никотин нь уушигнаас цусаар дамжин 7 сек хрэхгй хугацаанд тархи болон бусад амин чухал эрхтндэд хрдэг)
-Бага тунгаар: идэвхижлэх, сэргээх, тайвшруулах (тамхичид мансуурах)
-ндр тунгаар: нейротрансмитерыг саатуулж хлэх (Хортон шавьж устгах)
-Олон жил тамхи татсаны эцэст та шарласан шдтэй болох, шд унах нь 1-1.5 дахин их, шд сулрах ба буйлны рэвсэл
-Нрний гн рчлээ сэх, сний нг лдх, с унах, арьс хуурайших, уян хатан чанар алдагдах, арьсны цусан хангамж алдагдах, дуу хоолой снг,
-Хумс хуурайших, хугарамтгай болох, нг алдах, хумсанд тамхины бохины шар толбо сэх,
-Ндний вчнр тамхи татдаггй хмсээс 40% ил вчилдг. Нд хорсох, нд анивчих, нулимс гоожих, ндний болор цайх, сохрох,
-Тамхи татсаны улмаас судас хатуурч дотор чихэнд очих цусан хангамжийн хэмжээ багасч, сонсох чадвар алдагддаг. Тамхи татдаггй хмстэй харьцуулахад тамхичдад чихний рэвсэлт вчнс шалтгаалан ссэн длийрэлт нь архаг явцтай, удаан ргэлжилдэг.
-Цээж хиржигнэх, дархлалын тогтолцоо гэмтдэг. Эрчд бэлгийн чадавхаа алдана.
-Эмэгтэйчдэд жирэмсний болон трлтийн хндрэл гарах, Охид, эмэгтэйчдийн сарын тэмдэг вдлттэй ирэх, мчлг нь алдагдах буюу бр хаагдах, аяндаа р зулбах, умайн гадуурхи жирэмслэлт, ргйдэлд хргэх аюултай.
-Судасны ханын хатуурал, зрхний шигдээс, харвалт, чихрийн шижин вчин, захын судасны болон доод мчний мэдээгйжих вчин сэх гол хчин зйл, зэрэг 40 гаруй вчний эрсдэлт хчин зйл болдог байна.
-Бх уушигны хорт хавдрын 90%, архаг бронхит, уушигны тэлэгдэлтийн 75%, зрхний цус хомсдлын 5%-ийг эзэлж байна. Мн хамрын хорт хавдар, хэл, амны хндий, шлсний булчирхай, уруул, цагаан мгрсн хоолойн хорт хавдрууд, улаан хоолойн хорт хавдар, залгиурын хорт хавдар,твнхийн хорт хавдар, ходоодны хорт хавдар, брний хорт хавдар, нойр булчирхайн хорт хавдар, шулуун гэдэсний хорт хавдар, хошногоны амсрын хорт хавдар, элэгний хорт хавдар, умайн хзний хорт хавдар зэрэг 40 гаруй вчнр вчлх эрсдэл ндр байна.
Эрл уушиг
Тамхичин хний уушиг
Уушгин дахь тамхины бохь
Тамхины бохь харлаж харагдаж байна
Баруун зн уушгинд хрэх Утаа уушиг руу орж байна Амьсгалын замыг дргэж байна
цагаан мгрсн хоолойн салаа
Шдний бтцэд рчллт орсон байдал
Тамхинаас гарах арга барилууд:
Тамхи татаж сурсан хн химийн бодисын хамааралтай болчихсон байдагт байдаг. Никотин нь тархины допамин гэдэг шрлийг идэвхжлсэнээс хмс тамхи татах дуртай байдаг бгд энэ нь элдэв вчинд амархан нэрвэгдэх ндэс болдог. Мн нэгэнт тогтсон зуршлаа солих нь бие организмд тун таагvй нл злдэг байна. Иймээс л олонхи хмс тамхиа хаяж чаддаггй аж. Мн тамхи татвал турдаг гэсэн буруу ойлголтоос болж ялангуяа эмэгтэйчvvд тамхи их татдаг. Тамхи нь биеийг хордуулж хоол идэх дурыг дардагт л тамхи татдаг эмэгтэйчдийн турдаг нууц байдаг.
•Тамхи, тамхинд донтох вчний тухай боловсрол олгох
•Тамхийг шууд хаях
•Зуршлаа бага багаар рчлх: - рт хяналт тавих
- рийг удирдах
- бусдын дэмжлэг тусламж
- нийгмийн дэмжлэг
•Никотин орлуулах эмчилгээ: – никотинтэй наалт
- никотинтэй бохь
•Дур хсэл бууруулах эм бэлдмэл: – цацдаг, нэртдэг аэрозолууд
- ургамлын гаралтай бэлдмэлд, тан
•З эмчилгээ
•Гипноз эмчилгээ
•Хувьчилсан сэтгэлзйн эмчилгээ
•Блгийн сэтгэлзйн эмчилгээ
Тамхидалт, тамхинд донтох вчнийг бууруулахад анхаарах зарим нэгэн хчин зйлс:
-Хмст тамхи, тамхинд донтох вчний тухай мэдлэг боловсролыг бх шатанд олгох.
-Эмч, эмнэлгийн ажилтан брийн мэдлэг хандлагыг дээшллэх.
-Мэргэжлийн эмч нарын хрэлцээг нэмэгдлэх.
-Сурталчилгааг хангалттай хийх.
-Сургалтын материал, гарын авлага бэлтгэж тараах.
-Тамхинаас гарсан хмсийг дэмждэг систем бий болгох.
-Тамхинаас гаргах эм бэлдмэлийг хртээмжтэй болгох.
-Тамхинаас гаргах эм бэлдмэлийн нийг зохицуулах.
-“Тамхигй орчин” брдлсэн байгууллага, хамт олныг дэмжиж урамшуулах, сурталчлах
Тамхи татах хорхой дарах 6 “З”-ийн зарчим:
1. Зарлах: Би тамхи татахгй, тамхийг бр мсн хаяхаар шийдсэн гэж рт болон нхдд давтан хэл
2. Зайлсхий: 10 минут хлээ. Ихэнхи хсэл хорхой 3-5 минут л ргэлжилнэ.
3. Зв амьсгал: 2 юмуу 3 удаа гн амьсгалахад Та тайвширна.
4. Звхн ус уу: Нэг хоёр аяга усыг маш аажмаар шимж уу.
5. Завгй байх: Явган яв. Хэн нэгэнтэй ярь, тайвшир, бохь зажил, р дуртай зйлээ хий.
6. Залбир, ссэглэ. рийн дотоод сэтгэлээсээ тусламж хай.
Тамхиа хаясны ач холбогдол:
-Эрл мэндийн асар их ач холбогдолтой.
-Тамхиа хаяснаас нас даруй 10-15 жилээр уртсана.
-Амьсгалын замын вчлл эрс буурна
-Хавдрын эрсдэл мэдэгдэм буурна
-Зрхний шигдээсийн эрсдэл 50% буурна
-Дотны хмсийн эрл мэнд сайжирна.
-Эдийн засгийн боломж нэмэгдэнэ.
-Гоо сайхан сэргэнэ.
-Гал тймрийн эрсдэл багасна.
-Орчны бохирдолт багасна.
-Бусдад эерэг дуурайл болно.
ТАМХИГЙ ОРЧИН БРДЛЭХ ТАЛААР:
ДЭМБ-ын мэдээлснээр Ажлын байранд тамхины утаанд ртснс жил бр 200,000 ажмлчид нас барах шалтгаан болсон. Европын холбооны нэгдсэн улсад 2002 оны байдлаар 80,000 хн дам тамхидалтын улмаас нар баржээ. АНУ-д тамхи татдаггй 3000 хн жилд уушингы хорт хавдраас болж нас бардаг ба 1 сая ххэд уушигны багтраа вчинд нэрвэгдсэн байна.
Манай улсад 5 хн тутмын 4 нь ажлын байранд болон гэртээ тамхи татдаг хнтэй хамт амьдарч байна.
Тамхигй орчинг нэн тэргнд:
-Эрл мэндийн байгууллагууд
-Боловсролын бх шатны байгууллагууд
-Трийн болон трийн бус байгууллагууд
-Ресторан, баар, цэнгээний газрууд
-звэр йлчилгээний газрууд
-Нийтийн тээврийн хэрэгсэл
-Трийн болон ТББ–ууд зэрэг йлчилгээний бх байгууллагууд ажлын байранд брдлэх шаардлагатай.
Тамхигй орчин брдлэх нь яагаад чухал вэ?
1.Дам тамхидалтаас сдэг олон вчндээс сэргийлдэг.
2.100% тамхигй орчин брдллбэл ажиллагсдыг ажлын байранд тамхины утаанд ртж, хордох аюулаас хамгаална.
3.Хн бр тамхины утаагй цэвэр агаараар амьсгалах эрхтэй.
4.Дэлхийн ихэнх хмс тамхи татдаггй бгд тамхи татдаг хмсийн тамхины утаанд ртж хордохгй болно.
Тамхи ба Нийгэм, эдийн засагт учруулах хор уршиг:
-ндр хгжилтэй орнуудын эрл мэндийн нийт тсвийн ойролцоогоор 6-15%-ийг тамхинаас дэлтэй вчний эмчилгээнд зарцуулдаг байна.
-Хувь хн болон гэр блийг ядууралд хргэнэ.
-Улс орны эдийн засагт асар их хохирол учруулдаг
-Ядуу гэр бл орлогынхоо ихэнхийг тамхинд зарцуулдаг. ДЭМБ-ын судалгаагаар Бангладешт ядуу рхд хнсэнд зарцуулдаг мнгнс 10 дахин их мнгийг тамхинд зарцуулдаг байна Энэ мнг хнсэнд зарцуулбал лсглн байгаа 10.5 сая хнийг хооллоход хангалттай хрэлцэнэ гэж тооцоолсон байна.
Манай оронд:
-Тамхи татдаг оюутан залуус гэхэд дунджаар хагас жилийн сургалтын тлбрийн 1/3–тэй тэнцэх мнгийг тамхи худалдан авч рийг болон дотны хмсээ хордуулахад зарцуулдаг байна.
-Тамхийг хувь хн болон гудамж, сургуулийн ойролцоо зэрэг газруудад байрлаж байгаа ТЦ, дэлгрд насанд хрээгй ххдд, свр насныханд ямарч хяналтгй ширхэглэн худалддаг нь тамхичдын тоо жил бр сж, нас залуужиж байгаад нллж байна.
-Манай тамхичдын 45% нь хайрцаг тамхинд дунджаар 800 тгрг зарцуулдаг бгд дрт нэг хайрцаг тамхи татдаг хмс 10 жилд звхн тамхи худалдан авахад зориулж 3 сая тгргийг ямар ч р ашиггй зардаг байна.
-рхийн доторхи тамхи татдаг хний тооноос хамаарч нэг рх сар бр рхийн орлогынхоо 1-2%-ийг тамхинд зарцуулж байна гэсэн судалгаа гарчээ.
-Тамхиа хаявал энэ мнгийг эрл мэнд, хоол г.м хэрэгцээтэй зйлд зарцуулж болохоор байна.
Тамхинаас гарахын тулд юуны мн рийг хэр зэрэг тамхичин болохыг мэдэх хэрэгтэй гэнэ.
нд зориулсан тусгай тест байдаг.
1. Хэрэв танд хэн нэгэн тамхи гвл та хэрхэн хандах вэ?
- Дуртайяа хамт тамхилна — 4
- Хэрэв цаг байвал хамт тамхилна — 1
- Сэтгэл санаа тааруухан байвал авч хамт тамхилна — 2
- Хэрэв миний татдаг тамхи байвал тамхилна — 3
- Хэрэв хамт олонтойгоо хамт баар цэнгээний газарт байгаа тохиолдолд тамхилна —5
2. Хэн танд анх тамхи гсн бэ?
- Ямар нэг баяр ёслолын ед шиг санаж байна — 5
- Би р анх тамхи татсан -4
- Найз нхд – 1
- Танил маань — 2
- Аль дээр ед згээр л сонирхож — 3
3. Танд тамхи татсаны дараа ямар сэтгэгдэл трдг вэ?
- Тайвширдаг — 2
- Онц зйл мэдрэгддэггй – 4
- Сэргэдэг — 3
- Ажиллах чадвартай болдог -5
- Хамт тамхи татаж байгаа хмс анд нхд шиг санагддаг – 1
4. Бусад тамхичдад та хэрхэн ханддаг вэ?
- Тайван ханддаг – 3
- Би тэднийг тамхинаас гарах сонирхолтой боловч чаддаггй гэж боддог — 4
- Тамхи татдаг хмс бусдаас найзархаг нхрсг хмс байдаг гэж боддог — 1
- Би тэднийг эрл мэндээ хохироож байна гэж боддог -2
- Тэд их гоё тансаг харагддаг – 5
5. Танд тамхийг юу орлож чадах вэ?
- Тамхинаас р юу ч орлож чадахгй – 3
- Хундага сайн дарс — 5
- Сонирхолтой ажил – 4
- Тамхи татдаггй танилтайгаа хамт байвал – 1
- Архидвал — 2
6. Тамхи татдагаа та хэрхэн звтгдг вэ?
- Энэ хамгийн слчийн тамхи гэж дандаа боддог — 4
- Миний тамхи татах хэнд хамаатай юм бэ? – 5
- Бгд татаж байхад би яагаад болохгй гэж – 1
- Тамхи татах нь сэтгэл санааг бага ч гэсэн тайвшруулдаг — 2
- Би ийм л хувь заяатай юм байгаа биз – 3
7. Та тамхины хорны тухай юу мэдэх вэ?
- Энэ тухай бодохгй байсан нь дээр гэж боддог – 3
- Над шиг бага татдаг хvнд хор нь бага байдаг — 5
- Тамхи мн сгэгч болдог гэдгийг мэднэ — 1
- Тамхины хорны тухай бишгйдээ л нэг уншсан — 4
- Мэдээж тамхи татах нь хортой. Гэхдээ би тамхи татахдаа энэ тухай боддоггй -2
8. Тамхины эсрэг сурталчилгааг та юу гэж боддог вэ?
- Таатай. Учир нь хэн нэгэнд тус болно гэж боддог – 4
- Энэ нь ямар ч ашиггй vйл ажиллагаа – 3
- Энэ нь зв боловч р дн багатай ажил – 1
- Энэ бхэн нь тун зв. Гэхдээ надад ямар нэгэн нл огт злдэггй – 2
- Тамхи татах нь ямар тааламжтай байдгийг мэддэггй хvмvvс л ийм сурталчилгаа явуулдаг – 5
9. Та тамхиа хаяая гэж бодож байсан уу?
- Мэдээж нэг бус удаа. Гэвч тамхиа хаяж чадаагй – 2
- Бодохоор барахгvй хаяж байсан. Гэвч дахиад л тамхинд орсон – 4
- Тэгж огт бодож байгаагй -5
- Боддог байсан ч тамхиа татаж л байсан – 3
- Боддог байсан. Гэхдээ ямар ч нэмэр болоогй. — 1
10. Танд тамхи хаях чадвар хэр зэрэг байна вэ?
- Мэдэхгй юм- 1
- Байхгй байх – 2
- Байгаа. Гэвч. одоохондоо тамхи хаях гэж оролдоогй байна – 3
- Даан ч надад тийм чадвар байхгй юм билээ – 4
- Мэдээж байгаа – 5
Дн:
0-10 оноо: Та ганцаар байхдаа бараг тамхи татдаггй юм байна. Та найз нхдтэйгээ тамхи татах нь тэдэнтэй ойр байх арга биш гэдгийг ойлгож энэ муу зуршлаасаа хурдан салах л хэрэгтэй.
11-20 оноо: Та ихэвчлэн сэтгэл тогтворгй vедээ тамхи татдаг юм байна. Никотин мэдрэлийг звхн 5%-иар л сайжруулдаг. Харин бохь болон бусад хортой бодис таны бие эрхтэнг хамаагй илтэй хордуулж байдаг гэдгийг анхаарч тамхи татахгvй байж сурах хэрэгтэй.
21-30 оноо: Та тамхинд ихээхэн орсон юм байна. Иймээс тамхинаас гарна гэдэг таны хувьд амаргй байх болно. Гэхдээ хамгийн гол нь та тамхинаас гарна гэдгийг нэн голоосоо хсэх хэрэгтэй. Ингээд та тамхины оронд биеийн тамираар хичээллэвэл хvссэн р днд хрэх болно.
31-40 оноо: Та нэхээр их зав члтэй хн юм. Иймд рийг аль болох завгй байлгахад анхаарах хэрэгтэй. Мэдээж мэргэжлийн эмчид хандахад илдэхгй.
41-50 оноо: Таныг тамхи эрл мэндэд ямар хортой болохыг ганц удаа ч гэсэн бодож байсан гэхэд эргэлзмээр байна. Иймд таныг мэргэжлийн эмчид хандахыг звлж байна.
НИЙСЛЭЛИЙН ЭРЛ МЭНДИЙН ГАЗАР
